Efez
Wiemy o Efezie z wielu pisanych i innych ź ró deł archeologicznych z czasó w staroż ytnych. Mimo to niewiele jest informacji o powstaniu miasta. Przodek geografó w Strabon uważ ał , ż e miasto został o zał oż one przez Amazonki i skł adał o się gł ó wnie z Karian i Lelegó w. Ojciec Historii Herodot napisał , ż e Karowie uważ ali się za najstarszy lud Anatolii i pierwotnie mieszkali w regionie Karii z gł ó wnym miastem Halikarnas. Lelegowie przenieś li się do Anatolii z Tracji i Wysp Egejskich.
Istnieje wiele legend o Amazonkach w ź ró dł ach o zał oż eniu Efezu. Moż e dlatego Strabon w swoich pracach nazywał Efez-Amazonką . Z zapiskó w poety Kalinos, któ ry mieszkał w Efezie w VII-VI wieku. w. pne mi. dowiadujemy się , ż e Amazonki, któ re zdobył y Efez, zmienił y nazwę miasta na Smyrna (Izmir). I wypę dzony z Efezu w V w. pne mi. poeta Hipponaks napisał , ż e tylko jedna z czę ś ci Efezu nosi nazwę Smyrna.
I znowu Strabon wspomina, ż e potem mieszkań cy Smyrny opuś cili Efez i zał oż yli nowe miasto na miejscu dzisiejszego Izmiru.
W cał ej swojej historii miasto wyró ż niał o się zwię kszonym zainteresowaniem Amazonkami, a wię c w V wieku. pne mi. odbył się konkurs mię dzy sł ynnymi rzeź biarzami tamtych czasó w na najlepszą rzeź bę Amazonki, któ ra zostanie zainstalowana w ś wią tyni Artemidy. Znaleziony w pobliż u koś cioł a ś w. Sarkofagi Jana pochodzenia mykeń skiego to najwcześ niejsze znaleziska na terenie Efezu, pochodzą z lat 1300-1400. pne mi. Do tego czasu zwyczajowo przypisuje się czas zał oż enia miasta. Pozostał oś ci pochó wkó w mykeń skich znajdują się na cał ym terytorium przybrzeż nym Morza Egejskiego od Troi do Halikarnasu. Najstarsze z nich uważ ane są za sarkofagi w mieś cie Miletus niedaleko Efezu, przypisuje się je 1600. pne mi.
Z zapisó w na tabliczkach hetyckich wiemy, ż e w XIII-XIV wieku.
w pobliż u miasta Miletus znajdował o się miasto Apassos, w któ rym mieszkali uchodź cy z Myken. Jeś li w Efezie znajdą dowody na zamieszkiwanie mekeń skiego charakteru, to okaż e się , ż e Hetyci opisują c Apassosa mieli na myś li Efez. W XIII-X wieku. Anatolia, Syria, Egipt doś wiadczył y niestabilnej sytuacji. Ś rodkowa Anatolia należ ał a do Hetytó w, któ rzy byli zmuszeni do cią gł ego zał atwiania ró ż nic mię dzy ludami swoich ziem.
Po upadku Troi rozpoczę ł y się masowe migracje z Tracji do Anatolii, nieco pó ź niej pojawili się uchodź cy z Wysp Egejskich (Dorowie; Hellenowie; Jonowie). W ź ró dł ach egipskich opisane są sadze, pł oną ce miasta i uchodź cy z tamtych czasó w. O obszarze zamieszkał ym przez Hellenó w i Jonó w wspominają takż e Ż ydzi, Syryjczycy i Persowie. Osadnicy osiedlali się gł ó wnie na wybrzeż u lub na pobliskich wyspach Morza Egejskiego. Efez, podobnie jak inne kolonie joń skie, ostatecznie miał miejsce w X wieku. pne mi.
Strabon i Pauzaniasz opowiadają o tym w ten sposó b: „…syn kró la Aten, Condoros, zanim zaczą ł szukać nowych ziem dla swojego ludu, zwró cił się o pomoc do wyroczni delfickiej. Wyrocznia przepowiedział a, ż e dzik i ryba bę dą wskazać miejsce zał oż enia nowego miasta. Pewnego wieczoru Androkolus i jego towarzysze piekli wystraszonego dzika z krzakó w, gonili za bestią , a zł apawszy ją zabili. Postanowiono, ż e przepowiednia arkul się speł nił i znaleziono miejsce dla nowej kolonii, któ ra stał a się wó wczas wewnę trznym portem miasta).
W tym samym miejscu, gdzie bestia został a zabita, zbudowano ś wią tynię ku czci bogini Ateny. Ale ta ś wią tynia nie został a jeszcze odnaleziona. Ojcem Androkola był kró l Aten Kodros, znany w historii jako bohater. Dlatego przed kolejną wojną z są siadami postanowił zapytać wyrocznię o wynik wojny. Wyrocznia przepowiedział a, ż e wygra armia tego, któ rego kró l zginie pierwszy.
Kró l Kodros, wierzą c w to, konkretnie na począ tku bitwy pozwolił jednemu z wrogich ż oł nierzy popeł nić samobó jstwo… Po jego ś mierci rozpoczę ł a się walka o tron w Atenach Androkala wraz ze swoim przyrodnim bratem.
W tym czasie wypada ró wnież kampania Androcal w poszukiwaniu nowych lą dó w. Podobno został zmuszony do opuszczenia Aten. Miasto stał o w miejscu, w któ rym Androkol został zał oż ony przez 400 lat. W tym czasie w mieś cie rzą dzili Androkol i jego potomkowie, sam Androkol zginą ł w jednej z wojen z miejscowymi Carianami i został pochowany przy Bramie Magnezyjskiej, gdzie zbudowano dla niego heron.
