Sobór Wniebowstąpienia Pańskiego w Perejasławiu Chmielnickim to cerkiew wybudowana w 1700 r. z inicjatywy i kosztem hetmana Iwana Mazepy jako główny budynek klasztoru Wniebowstąpienia (XVI w.). Typowy przykład ukraińskiego baroku. Zabytek architektury o znaczeniu krajowym.

Pierwszy kamień pod budowę katedry położono w 1695 roku. Zakończenie budowy datuje się na 1700 rok. Według Komisji Bendery, hetman Mazepa przeznaczył na budowę tej katedry 300 000 złotych monet. Konsekracja katedry odbyła się 1 czerwca 1700 r. przy udziale hetmana Mazepy, który przedstawił ewangelię peresopnicką, na którą obecnie składają przysięgę prezydenci Ukrainy.

Matka hetmana Mazepy, Maria Magdalena, podarowała wyszyty złotem i srebrem epitrachelion z napisem „Roku 1700 miesiąc wrzesień 16 dni. Świętowała Czcigodna Opatka Maria Magdalena”. W tym samym uniwersale hetman zapowiada nominację Zacharego Korniłowicza biskupem Perejasławia, który „został przez nas wyniesiony do świątyni patrona kościoła Wniebowstąpienia Pańskiego w mieście Perejasławia wzniesionym i zbudowanym”.
Budowa tej świątyni zapoczątkowała odrodzenie starożytnego biskupstwa perejasławskiego. 4 stycznia 1701 r. powszechny porządek hetmana Mazepy nadał klasztorowi, na terenie którego znajdowała się katedra, wieś Matskovka, Trakhtemirovsky perevoz i ziemię.

W czasach sowieckich w katedrze mieściło się muzeum-diarama „Bitwa o Dniepr”. W podziemiach Katedry Wniebowstąpienia Pańskiego znajduje się mauzoleum wiecznej chwały, w którym na ścianach uwieczniono imiona Perejasławów, którzy zginęli na frontach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Obecnie rozstrzyga się kwestia eksmisji muzeum i przekazania katedry Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu.