Четыре дня на острове Киш
Я посетил остров Киш в конце сентября и пробыл там четыре дня, потратил всего $18, включая стоимость билетов на паром, плавание на котором в обе стороны должно было обойтись в $24. Секрет такой экономии заключался в том, что с материка на остров я уплыл гидростопом, то есть по достигнутой договоренности с капитаном мне не пришлось платить за билет.
Вояж на остров занял около часа. Выйдя из кондиционированного парома, я вновь ощутил обволакивающую и удушающую жару. В этом время у причала меня уже ждал Хади́ Лари́ , который спешно отвел меня к автобусу, также кондиционированному и даже дополнительно оборудованному салфетками. Мой друг расплатился за проезд и получил сдачу - несколько монет не иранского происхождения, на которых был отчеканен железный кувшин для воды и надписи на арабском языке.
- Водитель подумал, что мы иностранцы, и приехали из Арабских Эмиратов, поэтому заплатил дирха́ мами, - объяснил Хади, - В Эмиратах многие работают на стройках – афганцы, пакистанцы, но в особенности филиппинцы. Чтобы продлить визу, рабочие должны покинуть территорию ОАЭ на месяц, в это время они приезжают на остров Киш и отдыхают. Здесь ты легко можешь использовать дирха́ м, чтобы оплатить проезд или сходить в кафе.
Улицы острова выглядели ухоженными и чистыми, газоны вдоль дороги были аккуратно пострижены в форме квадратных кубиков, а вдоль разделительной полосы росли пальмы. Как и на острове Кешм здесь была разрешена беспошлинная торговля, и действовал упрощенный ввоз автомобилей, поэтому мимо нас проезжали громадные пикапы «Тойота» и другие автомобили иностранного производства.
- Каждое дерево и растение сюда привезли с материка, а раньше здесь был только песок, и ничего не росло. Понадобилось несколько десятков лет, чтобы обустроить остров, - пояснил мне Хади.
Мы проехали мимо торгового центра и громадного гипермаркета, а также увидели главную достопримечательность города - подземный резервуар для воды (Пайа́ б), превращенный в музей. Раньше его использовали для хранения чистой питьевой воды для всего города. Так как вход туда стоил около $4, я посчитал, что лучше за полдоллара посетить Музей Воды в городе Йезд, откуда изначально пошли постройки такого рода.
Из достопримечательностей также можно было посетить разрушенную крепость Харирэ́ , находящуюся недалеко от резервуара. Когда-то это место было оживленным городом, который, возможно, описывал иранский поэт Саади в своём поэтическом сборнике «Гулиста́ н» (Розовый сад). По легенде Харирэ́ был разрушен около 800 лет назад землетрясением. Судя по фотографиям, большую часть территории города сейчас представляют полуразрушенные стены и переходы, совсем недавно реконструированные для туристов.
На западном берегу острова находятся самые дорогие развлечения для туристов, которые включают катание на лодках с прозрачным дном, дайвинг в открытом море, посещение элитных парков и зоопарков. Так, например, на юго-западе есть «Парк Дельфинов», «Парк Газелей», «Эксклюзивные Пляжи» и сектор элитных частных домов, а также «Прибрежная Деревня для Туристов». К сожалению мне не удалось посетить эти места, и фотографии ниже я взял из интернета.
Мы вышли рядом с парком, в центре которого виднелось здание с причудливыми колоннами.
- Здесь находится «Дариу́ ш Гранд Отель» - самый красивый отель на Персидском Заливе, - продолжил свой рассказ Хади́ , - мои родители работали у владельца этого отеля (прим. имеется в виду Хоссейн Сабет), и он рассказывал им, что хотел построить необычный отель, находясь в котором можно почувствовать атмосферу Персепо́ ля. Для этого он привёз с материка мрамор и резчиков по камню, кажется, итальянцев, и они прямо здесь изготавливали статуи в течение нескольких лет. Каменные статуи и предметы интерьера повторяют отделку дворцов древней столицы Ахемени́ дов, и к тому же отель окружен множеством колонн, верх которых венчают фигуры из цельного камня.
Я предложил зайти в отель, чтобы лично убедиться в его великолепии и роскошном убранстве, однако оказалось, что для посещения нужно купить билет.
- Билет стоит $20, - сказал Хади.
- Не может быть, что так дорого, возможно, $2 доллара, но никак не $20, - возразил я и обратился к охраннику, - Бэба́ кхшид, бэли́ т чегха́ др мишэ́ ? (Извините, сколько стоит билет)
- Би́ ст хеза́ р (двадцать тысяч), - ответил он.
«Вот видишь, всего двадцать тысяч риалов - то есть $2», – обрадовался я и протянул деньги охраннику. Но он от них отказался и пояснил: «Би́ ст хеза́ р тома́ н» (двадцать тысяч томанов), и для наглядности продемонстрировал билеты, на которых нашими цифрами было написано 20.000, то есть $20.
Тогда мы сделали несколько фотографий с территории въезда в отель и отправились гулять дальше в сторону набережной, таким образом обойдя здание справа. Со стороны строящего бассейна вход в отель не был огорожен забором, и у нас появилась отличная возможность попасть внутрь, но Хади́ категорически не разрешил этого делать.
Движимый огромным любопытством узнать, что же из себя представляет отель, за вход на территорию которого нужно платить $20, я позже зашел на официальный сайт и выяснил, что постройка этого пятизвёздочного отеля длилась пять лет и обошлась $115 млн. С точки зрения отделки, у входа действительно было множество колонн и фонтанов, а в холле здания расположены статуи, напоминающие Персеполь. Виртуальный тур позволял осмотреться на 360 градусов и зайти в любую комнату, я выбрал «Королевский Апартаменты». В углу стоял телевизор с кинескопом, скучные жалюзи, скромная кровать и стол с креслом – вот и всё, что было в номере. Пусть любой сделает свой виртуальный тур по отелю и составит о нём собственное мнение.
Нетуристическая жизнь на острове
Прогуливаясь от «Дариу́ ш Гранд Отель», мы вышли к платному пляжу, вход на который стоил $3. Хади́ объяснил стоимость тем, что территория была оборудована шезлонгами и навесами, душем и туалетом, а также ячейками для личных вещей. Периметр пляжа был обнесен высоким забором - сеткой, в одном месте которой совсем не случайно была проделана огромная дыра. Но, конечно, Хади́ не разрешил ей воспользоваться, поэтому мы пошли дальше и скоро попали на общественный пляж с не менее чистым песком, удобными шатровыми навесами, горячим изумрудным морем и палящим, несмотря на вечернее время, солнцем. Отсюда открывался вид на строящиеся отели и краны. В море проплывали катера с туристами, а ближе к берегу по пояс в воде, одетые в черную чадру, полностью закрывающую тело, стояли женщины и наблюдали за резвившимися детьми, мужчины соревновались в плавании и позволяли себя заплывать дальше.
Глядя на женщин в черной чадре, плавающих в воде, можно было подумать, что с этой одеждой они никогда не расстаются. Моя иранская знакомая рассказала забавный случай, когда гостья из Европы задала ей вопрос: «Когда вы (иранские женщины) идете плавать в бассейн, вы тоже чадру, хиджаб или платок носите, чтобы закрывать свои волосы? » Этот вопрос не мог обидеть, но очень рассмешил. Наверное, девушка из Европы так предположила, потому что видела, как иранские женщины, решив искупаться вместе с детьми и семьёй, заходили в море в одежде. На самом деле ответ на этот вопрос очень простой – бассейны в Иране для женщин и мужчин – раздельные! Неподалеку от общественного пляжа находится женский пляж – конструкция, закрытая со всех сторон от постороннего взгляда наподобие стадиона с высокими стенами, вход в него разрешен только женщинам, там они могут плавать в купальниках.
Поскольку я не брал с собой вещи для купания, то так и пошел в воду в брюках, как делают большинство иранцев. Хади́ надел шорты, но при этом очень смущался - по его мнению, шорты были слишком короткие. А я подумал, что он бы смущался еще больше, если бы увидел меня в плавках. Морская вода была слишком горячей, чтобы можно было ощутить радость от купания, больше всего мне нравился мелкий песок под ногами и прозрачная вода. Было тихо и спокойно, музыка не звучала, палаток с кебабами и прочими благами цивилизации поблизости тоже не было, и когда стемнело, мы остались одни, и лишь одинокий фонарь освещал наши вещи на пустынном пляже.
По пути домой мы зашли в «Киш Гипермаркет» (Kish Hyper Market), на входе в который красовалась табличка «Икеа», а также реклама закусочных. На полках аккуратно, в соответствии с европейскими стандартами выкладки товаров, были разложены фрукты, привезенные с материка – гранаты за $5, яблоки за $3 и многое другое по таким же завышенным в несколько раз ценам, хотя выбор товаров, продовольственных и хозяйственных, безусловно, по качеству и количеству не уступал международным гипермаркетам.
Мой друг настоял на том, чтобы пригласить меня покушать. Зайдя в небольшое кафе, я попросил меню, но совсем не смог в нём разобраться - мало было того, что в меню цифры были написаны на индо-арабском, так ещё и цены были указаны в дирхамах, валюте ОАЭ. Мы заказали стандартную порцию риса с шафраном и кебаб, который всегда подают с печеным помидором, перцем и разрезанным наполовину лаймом.
Я попросил Хади́ рассказать о себе. Оказалось, он родился в Тегеране, где до сих пор живут его родители. Сейчас он работает трейдером в международной компании и инвестирует деньги в ценные бумаги. Так как его работа в основном зависит от компьютера и интернета, то ему было совсем несложно попросить перевести его из офиса в Тегеране в Киш. Для этого ему даже не пришлось менять работу.
- Конечно, я потерял немного в зарплате, но зато здесь за ту же цену я снимаю большую квартиру в отличном состоянии с мебелью и всем необходимым. Жизнь в Кише спокойнее, чем в Тегеране, экология лучше, правда, очень жарко, особенно летом, но большую часть времени я провожу в кондиционированном офисе и дома также есть кондиционер. Из-за разницы во времени при открытии фондовых бирж в разных странах, я должен быть в офисе рано утром, в обед у меня перерыв несколько часов, а затем я задерживаюсь до позднего вечера. Иногда я замечаю, что с моей работой у меня совсем не остается времени на себя, например, раньше я мог больше времени заниматься спортом, общаться с девушками, мог легко рассказать какую-нибудь шутку и рассмешить, а сейчас я только и делаю, что работаю, но в конечном счете, здесь я намного более счастлив, чем в Тегеране.
Математика аренды недвижимости
Мы возвращались домой по улице мимо бесчисленных типовых офисов размерами в одну большую комнату, обставленными дорогой мебелью с широкими стеклянными витринами, выходящими на улицу, и обычно состоящими только из одного служащего.
- Это офисы? – спросил я
- Да, это агентства недвижимости, - ответил Хади́ , - в последнее время их стало так много, что я сам удивляюсь, что столько людей хотят переехать в Киш. Хотя по масштабам стройки это неудивительно, когда я переехал сюда год назад, мой район состоял всего из нескольких улиц, а сейчас там уже множество переулков, застроенных новыми домами.
Агентства недвижимости помогают найти и снять жильё, ты ведь уже знаком с тем, как в Иране обычно снимают квартиру? Есть два вида контрактов: Эджарэ́ (EJAREH) – помесячная оплата, и Ра́ хн (RAHN) – оплата депозитом.
Из-за экономических санкций против Ирана в нашей стране очень высокая инфляция, и с каждым годом цены на недвижимость увеличиваются в несколько раз, поэтому если владелец жилья по контракту аренды получает деньги в иранских риалах помесячно, то к концу года платежи в долларовом эквиваленте станут совсем небольшими. Поэтому некоторые владельцы жилья вместо того, чтобы получать ежемесячный доход, контракт Эджарэ́ (EJAREH), выбирают вариант оплаты аренды жилья депозитом, который называется Рахн (RAHN), или комбинируют оба варианта оплаты.
Например, за свою квартиру по контракту Эджарэ́ я внёс депозит 250.000, 000 иранских риалов (эквивалент $2500) и не должен ничего платить помесячно. В течение года владелец жилья пользовался моими деньгами, заработал на них, возможно, 30%, потерял на инфляции около 20%, и в итоге получил прибыль 10%. Через год, когда закончился мой контракт, я уехал с квартиры и получил обратно свои 250.000, 000 риалов, но на самом деле из-за инфляции эта сумма уже не имела той покупательной способности, что год назад.
Между помесячной оплатой Эджарэ́ и внесением депозита Рахн существует зависимость - обычно каждые 10.000, 000 IRR депозитных денег ($1000) = 3.000, 000 IRR ($300) месячной оплаты.
Поэтому вместо полной суммы 250.000, 000 IRR ($2500) депозитных денег я бы мог внести только 150.000, 000 IRR ($1500) депозитом и мне бы нужно было ежемесячно доплачивать 3.000, 000 IRR ($300). Столько я плачу за свою квартиру площадью 65 кв. м. , её стоимость приблизительно равна стоимости соответствующей квартиры в Тегеране.
Как правило, владельцы жилья предпочитают депозитную систему Рахн только в случае, если у них есть свой бизнес, и они могут получить доход с этих денег. В периоды экономического спада, они предпочитают помесячную оплату.
Для того, чтобы снять жильё в Иране, обычно обращаются в агентство недвижимости, у них есть фиксированная комиссия по каждому виду сделки, например, при заключении контракта с депозитом Рахн, они получают от каждой стороны по 0.5% от суммы контракта, в нашем случае контракт заключался на 250.000, 000 IRR ($2500), то есть по $12.5 с владельца жилья и арендатора.
Я в свою очередь рассказал о том, что в Москве при съеме жилья через агентство чаще всего приходится выплачивать комиссию в размере 100% месячной оплаты, а при текущей стоимости аренды это обычно более $1000.
Вдоль всего побережья острова проходит велосипедная дорожка с отличным асфальтовым покрытием, поэтому Хади́ дал мне свой велосипед, предусмотрительно установив на него спереди и сзади электрические фонари, так получилось, что в дальнейшем они мне очень пригодились.
Дождавшись второй половины дня, когда уже не было так жарко, я выехал в сторону затонувшего греческого корабля (Кешти́ э Юна́ ни), находившегося на юго-востоке острова. Корабль сел на мель в 1966 году и теперь представляет собой достопримечательность для фотографов. Ехать нужно было около 10 км, и я был очень рад возможности покататься на велосипеде. Но на деле вышло, что крутить педали даже вечером, а если быть точным, то время близилось к закату, оказалось делом крайне затруднительным из-за невыносимой жары. Уже через несколько минут моя майка промокла насквозь, а пот ручьями стекал по лицу и попадал в глаза так, что они начинали щипать настолько сильно, что два раза пришлось останавливаться и промывать их чистой водой.
Я успел подъехать к кораблю как раз к закату. Здесь уже собрались иранские туристы и иностранцы с фотоаппаратами наготове. Если быть честным, то фотографировать дырявый проржавевший корабль – сомнительное удовольствие, но раз уж делать нечего, то остается взять фототехнику в руки и бегать слева-справа от корабля в поисках удачных фотографий. Хотя всё же хочется отметить, что ночные фотографии получились очень красивыми.
Изучив карту, я понял, что самым быстрым вариантом добраться до дома, было проехать по основной дороге «Гхуру́ б э Киш» через центр острова, вместо того, чтобы делать крюк, возвращаясь по велосипедной дорожке вдоль берега. Выехав по слабо освещенной дороге, я проехал около пяти минут, и остановился, чтобы ещё раз сверить маршрут. Рядом стояла небольшая будочка для сезонных рабочих, в которой горел свет. Я постучался и показал карту молодому человеку. Парень кивнул и пригласил зайти.
Неприметная будочка внутри оказалась в весьма хорошем состоянии – стены были отделаны приятным ДСП, в окнах установлены стеклопакеты, работал кондиционер и холодильник, в углу стояли запечатанные бутылки с водой. Душ и туалет находились на улице. Ребята приехали из Афганистана и жили здесь втроём, работая над благоустройством территории рядом с аэропортом, утром их забирали на машине, а вечером привозили обратно. Мы старались разговаривать на фарси, но слабо понимали друг друга. Жестами меня попросили остаться и через несколько минут принесли ужин – булгур с нутом и мясом, тонкую лепешку, чай с конфетами.
Пока мы разговаривали, за окном совсем стемнело, но я был рад их гостеприимству, к тому же они показали мне дорогу – нужно было ехать вперед около получаса, никуда не сворачивая. Единственный нюанс, который меня смущал, заключался в том, что дорога не была освещена. Я проверив передний фонарь, он освещал дорогу в двух-трех метрах от велосипеда, что было достаточно, чтобы не заблудиться на прямом шоссе. С заходом солнца температура воздуха нормализовалась, и я, выбрав самую высокую передачу, с огромной радостью принялся нажимать на педали.
В полной темноте при свете лишь одного переднего фонаря я ориентировался на белые бордюры по правой стороне дороги и проехал так около пяти километров. Но вдруг я остановился, потому что дорога заканчивалась, и вместо неё была развилка направо и налево. Более того, днём здесь проходили ремонтные работы, поэтому часть проезжей части была перегорожена бетонными блоками, а по бокам лежали горы песка. Объехав их, через километр я снова наткнулся на развилку, которая заканчивалась круговым движением с множеством съездов. Дальше дорога
еще несколько раз заканчивалась развилками, и мне приходилось принимать решения, в какую сторону ехать. Больше всего я боялся заблудиться, и когда увидел диспетчерскую вышку аэропорта, то очень обрадовался, потому что понял, что хотя и немного сбился с пути, но, по крайней мере, теперь знал, куда ехать. Через час я выехал к площади рядом с оживленной трассой, и поскольку не смог найти название на карте, то, оставив свой велосипед у дороги, замахал руками проезжающей машине. Водитель остановился и с любопытством осмотрел меня и мой велосипед, вид у меня был крайне уставший и взволнованный.
- Ман коджа хастам? (Где я нахожусь? ) – спросил я у водителя.
Тот взял карту и указал на площадь недалеко от пирса. Получилось, что я проехал по диагонали через весь остров около 20 км, и мне оставалось проехать еще 5 км по оживленной дороге до дома. Я включил задний фонарь и поехал по дороге среди потока машин, теперь искренне жалея, что у меня не было шлема, и как можно ближе прижимаясь к обочине при каждом приближающемся сзади свете фар.
Домой я вернулся поздно ночью, уставший и окончательно выбившийся из сил, но был благодарен исправно работавшему велосипеду и китайскому фонарику, которые так меня выручили. Как я позже выяснил, изучая фотографии магистрали «Гхуру́ б э Киш» со спутника, многие дороги, пересекающие её, просто не были указаны на туристической карте. И теперь, внимательно ознакомившись с огромным количеством развилок, я понимаю, что вряд ли бы еще раз принял решение поехать по этой дороге ночью на велосипеде при свете фонаря, который освещал дорогу не далее, чем на два-три метра.
Неудавшийся гидростоп с острова Киш
На следующий день я собирался уезжать, и поэтому накануне позвонил знакомому из Бенде́ р Чара́ к и сообщил ему, что собираюсь покинуть Киш. Он ответил, что постарается договориться с капитаном, чтобы тот забрал меня с острова, но для этого мне уже в 8 утра нужно было ждать паром у пирса.
Порт Киш своим иммиграционным офисом для получения разрешений на отплытие с острова и въездных печатей на визу в случае необходимости, регистрационной стойкой и специальным коридором для декларирования багажа напоминал аэропорт. Приехав туда за час, я сразу всё разузнал - чтобы уплыть на материковый Иран, нужно было не только купить билет, но показать свой паспорт и получить специальный документ, разрешающий покинуть остров и сесть на паром.
Так как я не собирался покупать билет, то прошел на пирс не через иммиграционный офис, а через служебный вход вместе с портовыми работниками, а затем без особых проблем нашел нужный паром. У пирса уже стояла очередь, в которой каждый держал проштампованные цветные листочки с разрешением на отплытие. Как только пассажиры поднялись на палубу, я подошел к капитану и обратился к нему на фарси.
- Бэба́ кхшид, ман микха́ м бэ Чара́ к бэр́ ам. Амма́ ма́ н пу́ ле ка́ фи надора́ м. (Извините, я хочу ехать в Бенде́ р Чарак, но у меня недостаточно денег).
- Я понимаю Вас. Но что я могу для Вас сделать, сэр, - на ломаном английском ответил капитан.
- Вы можете взять меня на паром? – переспросил я уже на английском.
Капитан ответил, что его корабль «фуль» (полный), но по нему было видно, что он вполне мне сочувствует и, возможно, все-таки найдёт свободное место. Беседуя со мной, капитан постоянно переходил то на фарси, то на английский, поэтому я повторил свою просьбу на знакомом ему языке: «Ма́ н пу́ ле ка́ фи надора́ м. Виза дарам (у меня не достаточно денег, у меня есть виза)». Но последняя фраза про визу его очень встревожила. Возможно, он вспомнил, что я иностранец и, по его мнению, мне обязательно нужно было иметь разрешение на выезд с острова или на въезд Иран. Я достал паспорт и показал визу, но было поздно, теперь иранец уверенно показывал на здание порта и повторял, что мне нужно сначала получить разрешение в иммиграционном офисе.
Когда я понял, что переубедить капитана не получится, то со всех ног бросился в офис, но он оказался закрыт, тогда я остановил какого-то служащего в погонах и обратился к нему. Офицер с любопытством стал рассматривать мой паспорт, и только после того, как я объяснил, что очень спешу, улыбнулся и, вернув мне документы, сказал, что никаких дополнительных печатей не нужно. Я пулей вылетел из офиса и помчался к пирсу, однако к моему большому разочарованию парома там уже не было.
Я провел на причале более часа в ожидании следующего парома, но в итоге мне пришлось вернуться в здание порта, чтобы уточнить расписание. При выходе мне пришлось воспользоваться служебным проходом, так как было очень неловко входить в таможенную зону со стороны пирса и объяснять, почему я не уплыл. На этот раз охранник в будке остановил меня, проверил паспорт, и, кажется, поругал за то, что я ходил там, где нельзя.
Выяснилось, что следующий паром должен был отплывать только через три часа, и так как в это время на острове начиналась самая сильная жара, то я принял решение остаться в зале ожидания. Также оставался невыясненным вопрос насчет разрешения на выезд, и я направился иммиграционный офис. Начальник тщательно изучил мой паспорт и подтвердил, что никаких бумаг получать не нужно, а также попросил помощника провести меня к кассе, которая находилась на улице. Под заботливым присмотром иранца я дошел до кассы, заплатил $12 и получил вожделенный билет.
Автор: Козловский Александр.
Книга: "Незабываемый Иран". 159 дней автостопом.
Источник: http://sanyok-belarus. narod. ru/
Cztery dni na wyspie Kish
Odwiedził em Kish Island pod koniec wrześ nia i został em tam przez cztery dni, wydają c tylko 18 USD, w tym koszt biletu na prom, któ ry powinien kosztować.24 USD w obie strony. Sekretem takich oszczę dnoś ci był o to, ż e z lą du na wyspę popł yną ł em hydrostopem, czyli zgodnie z umową zawartą z kapitanem nie musiał em pł acić za bilet.
Podró ż na wyspę trwał a okoł o godziny. Wychodzą c z klimatyzowanego promu, ponownie poczuł em ogarniają cy i duszą cy upał . W tym czasie Hadi Lari czekał już na mnie na molo, któ ry pospiesznie zabrał mnie do autobusu, ró wnież klimatyzowanego, a nawet dodatkowo wyposaż onego w serwetki. Koleż anka zapł acił a za przejazd i otrzymał a resztę – kilka monet pochodzenia nieirań skiego, któ re został y wybite z ż elaznym dzbanem na wodę i napisami w ję zyku arabskim.
- Kierowca myś lał , ż e jesteś my obcokrajowcami i przyjechał ze Zjednoczonych Emirató w Arabskich, wię c zapł acił dirhamy - wyjaś nił Hadi - - W Emiratach na budowach pracuje wiele osó b - Afgań czycy, Pakistań czycy, ale przede wszystkim Filipiń czycy. Aby przedł uż yć wizę , pracownicy muszą opuś cić ZEA na miesią c, po czym przyjeż dż ają na wyspę Kish i odpoczywają . Tutaj moż esz ł atwo uż yć dirhama, aby zapł acić za przejazd lub udać się do kawiarni.
Ulice wyspy wyglą dał y schludnie i czysto, trawniki wzdł uż drogi był y starannie skoszone w kształ cie kwadratowych sześ cianó w, a wzdł uż pasa ś rodkowego rosł y palmy. Podobnie jak wyspa Qeshm był a bezcł owa i pozwalał a na ł atwy import samochodó w, wię c minę ł y nas ogromne pickupy Toyoty i inne samochody zagranicznej produkcji.
- Każ de drzewo i roś lina przywieziono tu z lą du, a wcześ niej był tylko piasek i nic nie rosł o.
Wyposaż enie wyspy zaję ł o kilkadziesią t lat - wyjaś nił mi Hadi.
Przejechaliś my obok centrum handlowego i ogromnego hipermarketu, a takż e zobaczyliś my gł ó wną atrakcję miasta – podziemny zbiornik na wodę (Paya b), zamieniony w muzeum. Kiedyś sł uż ył do przechowywania czystej wody pitnej dla cał ego miasta. Ponieważ wejś cie tam kosztował o okoł o 4$ pomyś lał em, ż e lepiej bę dzie za pó ł dolara odwiedzić Muzeum Wody w mieś cie Yazd, ską d pierwotnie pochodził y tego typu budowle.
Z atrakcji moż na był o ró wnież odwiedzić zrujnowaną fortecę Harire, znajdują cą się w pobliż u zalewu. Kiedyś to miejsce był o tę tnią cym ż yciem miastem, któ re być moż e opisał irań ski poeta Saadi w swoim zbiorze poezji Gulistan (Ogró d Ró ż any). Wedł ug legendy Harire został zniszczony okoł o 800 lat temu przez trzę sienie ziemi.
Są dzą c po fotografiach, wię kszoś ć terytorium miasta reprezentują teraz zniszczone mury i przejś cia, niedawno zrekonstruowane dla turystó w.
Na zachodnim wybrzeż u wyspy znajdują się najdroż sze rozrywki dla turystó w, któ re obejmują pł ywanie ł ó dką z przezroczystym dnem, nurkowanie na otwartym morzu, zwiedzanie elitarnych parkó w i ogrodó w zoologicznych. Na przykł ad na poł udniowym zachodzie znajduje się „Park delfinó w”, „Park Gazeli”, „Ekskluzywne plaż e” i sektor elitarnych domó w prywatnych, a takż e „Wioska przybrzeż na dla turystó w”. Niestety nie udał o mi się odwiedzić tych miejsc, a poniż sze zdję cia zrobił em z internetu.
Wysiedliś my w pobliż u parku, poś rodku któ rego mogliś my zobaczyć budynek z dziwacznymi kolumnami.
- Oto Dariush Grand Hotel - najpię kniejszy hotel w Zatoce Perskiej, - Hadi kontynuował swoją historię , - moi rodzice pracowali dla wł aś ciciela tego hotelu (ok.
czyli Hossein Sabet) i powiedział im, ż e chce zbudować niezwykł y hotel, w któ rym moż na poczuć atmosferę Persepolis. Aby to zrobić , przywió zł marmur z lą du i kamieniarzy, jak się wydaje, Wł ochó w i przez kilka lat robili tu posą gi. Kamienne posą gi i elementy wyposaż enia wnę trz powtarzają dekoracje pał acó w staroż ytnej stolicy Achemenidó w, a poza tym hotel otoczony jest wieloma kolumnami, któ rych szczyt wień czą solidne kamienne figury.
Zaproponował em, ż e pojadę do hotelu, aby na wł asne oczy przekonać się o jego przepychu i luksusowym wystroju, ale okazał o się , ż e do zwiedzania trzeba kupić bilet.
„Bilet kosztuje 20 dolaró w” – powiedział Hadi.
- Nie moż e być tak drogo, moż e 2 dolary, ale wcale nie 20 dolaró w - sprzeciwił em się i zwró cił em się do straż nika - Beba khshid, beli t chegkha dr mishe? (Przepraszam, ile kosztuje bilet)
- Bi st hezar (dwadzieś cia tysię cy) - odpowiedział.
„Widzisz, tylko dwadzieś cia tysię cy rialó w - czyli 2 dolary”, był em zachwycony i wrę czył em pienią dze straż nikowi. Ale odmó wił i wyjaś nił : „Bist hezar toman” (dwadzieś cia tysię cy tomanó w) i dla jasnoś ci pokazał bilety, na któ rych w naszych liczbach był o napisane 2.000, czyli 20 dolaró w.
Nastę pnie zrobiliś my kilka zdję ć od wejś cia do hotelu i udaliś my się na spacer dalej w kierunku nasypu, omijają c tym samym budynek po prawej stronie. Od strony basenu w budynku wejś cie do hotelu nie był o ogrodzone, a my mieliś my ś wietną okazję wejś ć do ś rodka, ale Hadi kategorycznie na to nie pozwolił.
Wiedziony wielką ciekawoś cią , jak wyglą da ten hotel, za wejś cie za któ re trzeba zapł acić.20 dolaró w, wszedł em pó ź niej na oficjalną stronę i dowiedział em się , ż e budowa tego pię ciogwiazdkowego hotelu trwał a pię ć lat i kosztował a 115 milionó w dolaró w .
Pod wzglę dem dekoracji rzeczywiś cie przy wejś ciu znajdował o się wiele kolumn i fontann, a w holu budynku znajdują się posą gi przypominają ce Persepolis. Wirtualna wycieczka pozwolił a mi rozejrzeć się dookoł a 360 stopni i wejś ć do dowolnego pomieszczenia, wybrał em "Apartament Kró lewski". W ką cie był telewizor z kineskopem, nudne rolety, skromne ł ó ż ko i stolik z fotelem - to wszystko, co był o w pokoju. Pozwó l każ demu zrobić sobie wirtualną wycieczkę po hotelu i wyrobić sobie na jego temat opinię.
Nieturystyczne ż ycie na wyspie
Idą c z hotelu Dariush Grand, udaliś my się na pł atną plaż ę , na któ rą wejś cie kosztował o 3$. Hadi wyjaś nił koszt tym, ż e terytorium był o wyposaż one w leż aki i markizy, prysznice i toalety, a takż e cele na rzeczy osobiste. Obwó d plaż y był otoczony wysokim pł otem - siatką , w jednym miejscu któ rej nie został a przypadkowo zrobiona ogromna dziura.
Ale oczywiś cie Hadi nie pozwolił jej z niego skorzystać , wię c poszliś my dalej i wkró tce wylą dowaliś my na publicznej plaż y z nie mniej czystym piaskiem, wygodnymi baldachimami namiotó w, gorą cym szmaragdowym morzem i palą cym sł oń cem, mimo wieczoru. Rozpoś cierał się stą d widok na hotele w budowie i dź wigi. Po morzu pł ywał y ł ó dki z turystami, a bliż ej brzegu, po pas w wodzie, ubrane w czarny welon, któ ry cał kowicie zakrywał ciał o, kobiety stał y i obserwował y bawią ce się dzieci, mę ż czyź ni rywalizowali w pł ywaniu i pozwalali sobie na dalsze pł ywanie.
Patrzą c na kobiety w czarnym welonie unoszą ce się w wodzie moż na by pomyś leć , ż e nigdy nie rozstają się z tą sukienką . Moja koleż anka z Iranu opowiedział a zabawną historię , gdy goś ć z Europy zadał jej pytanie: „Kiedy wy (irań skie kobiety) pł ywacie w basenie, czy nosicie też welon, hidż ab lub chustę na gł owę , ż eby zakryć wł osy? To pytanie nie mogł o mnie urazić , ale bardzo mnie rozbawił o.
Zapewne tak zał oż ył a dziewczyna z Europy, bo widział a, jak irań skie kobiety, decydują c się popł ywać z dzieć mi i rodziną , w ubraniach szł y do morza. W rzeczywistoś ci odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta – baseny w Iranie dla kobiet i mę ż czyzn są oddzielne! Niedaleko od publicznej plaż y znajduje się plaż a kobieca - konstrukcja zamknię ta ze wszystkich stron przed wzrokiem ciekawskich jak stadion z wysokimi murami, na któ rą wstę p mają tylko kobiety, gdzie mogą pł ywać w strojach ką pielowych.
Ponieważ nie zabrał em ze sobą stroju ką pielowego, do wody wszedł em w spodniach, jak wię kszoś ć Irań czykó w. Hadi zał oż ył spodenki, ale jednocześ nie był bardzo zakł opotany – jego zdaniem spodenki był y za kró tkie. I pomyś lał em, ż e był by jeszcze bardziej zawstydzony, gdyby zobaczył mnie w ką pieló wkach. Woda morska był a zbyt gorą ca, aby czuć radoś ć z pł ywania, przede wszystkim podobał mi się drobny piasek pod stopami i czysta woda.
Był o cicho i spokojnie, nie był o muzyki, nie był o w pobliż u namiotó w z kebabami i innymi dobrodziejstwami cywilizacji, a gdy zrobił o się ciemno, zostaliś my sami i tylko jedna latarnia oś wietlał a nasze rzeczy na bezludnej plaż y.
W drodze powrotnej zatrzymaliś my się w Kish Hyper Market, gdzie przy wejś ciu znajdował się szyld Ikea, a takż e reklama jadł odajni. Na pó ł kach starannie, zgodnie z europejskimi standardami ekspozycji towaró w, uł oż ono owoce przywiezione z kontynentu - granaty za 5 USD, jabł ka za 3 USD i wiele wię cej w tych samych zawyż onych cenach kilka razy, chociaż wybó r towaró w , ż ywnoś ć i gospodarstwo domowe, oczywiś cie pod wzglę dem jakoś ci i iloś ci nie ustę pował y mię dzynarodowym hipermarketom.
Mó j przyjaciel nalegał , ż ebym zaprosił mnie do jedzenia.
Wchodzą c do mał ej kawiarni, poprosił em o menu, ale w ogó le nie mogł em go rozgryź ć - nie tylko liczby w menu był y napisane po indoarabsku, ale takż e ceny był y podane w dirhamach, walucie ZEA. Zamó wiliś my standardowy ryż szafranowy i kebab, któ ry zawsze podawany jest z pieczonym pomidorem, papryką i pokrojoną na pó ł limonką.
Poprosił em Hadi, ż eby opowiedział a o sobie. Okazał o się , ż e urodził się w Teheranie, gdzie nadal mieszkają jego rodzice. Obecnie pracuje jako trader w mię dzynarodowej firmie i inwestuje pienią dze w papiery wartoś ciowe. Ponieważ jego praca opiera się gł ó wnie na komputerze i Internecie, nie był o mu trudno poprosić o przeniesienie ze swojego biura w Teheranie do Kisz. Aby to zrobić , nie musiał nawet zmieniać pracy.
- Oczywiś cie trochę stracił am pensję , ale tutaj za tę samą cenę wynajmuję duż e mieszkanie w doskonał ym stanie z meblami i wszystkim, czego potrzebujesz.
Ż ycie w Kisz jest spokojniejsze niż w Teheranie, ś rodowisko lepsze, choć jest bardzo gorą co, szczegó lnie latem, ale wię kszoś ć czasu spę dzam w klimatyzowanym biurze, a w domu też jest klimatyzacja. Ze wzglę du na ró ż nicę czasu, kiedy gieł dy otwierają się w ró ż nych krajach, muszę być w biurze wcześ nie rano, mam kilkugodzinną przerwę w porze lunchu, a potem zostaję do pó ź nego wieczora. Czasami zauważ am, ż e w mojej pracy w ogó le nie mam czasu dla siebie, na przykł ad, zanim bę dę mó gł wię cej uprawiać sport, komunikować się z dziewczynami, ł atwo mó gł bym opowiedzieć jakiś ż art i rozś mieszyć , ale teraz robię to, co robię pracy, ale ostatecznie jestem o wiele szczę ś liwszy tutaj niż w Teheranie.
Matematyka wynajmu nieruchomoś ci
Szliś my do domu ulicą , mijają c niezliczone typowe biura z jednym duż ym pokojem, umeblowane kosztownie z szerokimi szklanymi oknami wychodzą cymi na ulicę i zwykle skł adają ce się tylko z jednego pracownika.
- Czy to są biura? Zapytał am
- Tak, to są agencje nieruchomoś ci - odpowiedział Hadi - ostatnio był o ich tak duż o, ż e sam się dziwię , ż e tak wiele osó b chce się przeprowadzić do Kisz. Choć nie jest to zaskakują ce, biorą c pod uwagę skalę budowy, kiedy przeprowadził em się tu rok temu, moja dzielnica skł adał a się tylko z kilku ulic, a teraz jest już wiele pasó w zabudowanych nowymi domami.
Agencje nieruchomoś ci pomagają znaleź ć i wynają ć mieszkanie, już wiesz, jak ludzie zwykle wynajmują mieszkanie w Iranie, prawda? Istnieją dwa rodzaje umó w: Ejare (EJAREH) – pł atnoś ć miesię czna oraz Rahn (RAHN) – pł atnoś ć kaucją.
Ze wzglę du na sankcje gospodarcze wobec Iranu inflacja w naszym kraju jest bardzo wysoka, a co roku ceny nieruchomoś ci rosną kilkukrotnie, wię c jeś li wł aś ciciel mieszkania na umowę najmu co miesią c otrzymuje pienią dze w irań skich rialach, to do koń ca w tym roku pł atnoś ci w dolarach staną się zupeł nie mał e. Dlatego niektó rzy wł aś ciciele domó w, zamiast otrzymywać miesię czny dochó d, umowę Ejareh (EJAREH), decydują się na opł acenie czynszu za pomocą kaucji o nazwie Rahn (RAHN) lub ł ą czą obie opcje pł atnoś ci.
Na przykł ad na moje mieszkanie w ramach kontraktu Ejare wpł acił em 25.000 000 rialó w irań skich (ró wnowartoś ć.2500 dolaró w) i nie muszę nic pł acić miesię cznie. W cią gu roku wł aś ciciel wykorzystał moje pienią dze, zarobił na nich moż e 30%, stracił okoł o 20% na inflacji i osią gną ł.10% zysku. Rok pó ź niej, kiedy skoń czył się mó j kontrakt, wyszedł em z mieszkania i odzyskał em swoje 250.
Aby wynają ć dom w Iranie zazwyczaj zwracają się do agencji nieruchomoś ci, mają stał ą prowizję za każ dy rodzaj transakcji, np. przy zawieraniu umowy z kaucją Rahn otrzymują od każ dej ze stron 0.5% wartoś ci kwota umowy, w naszym przypadku umowa wynosił a 25.000 000 IRR (2 500 USD), czyli po 12.5 12.5 od wynajmują cego i najemcy.
Ja z kolei powiedział em, ż e w Moskwie wynajmują c mieszkanie przez agencję , najczę ś ciej trzeba zapł acić prowizję w wysokoś ci 100% miesię cznej raty, a przy obecnej cenie najmu jest to zwykle ponad 1000 USD.
Wzdł uż cał ego wybrzeż a wyspy biegnie znakomita asfaltowa ś cież ka rowerowa, wię c Hadi dał mi swó j rower, mają c na tyle dalekowzrocznoś ć , aby zainstalować na nim ś wiatł a elektryczne z przodu iz tył u, wię c okazał o się , ż e bardzo mi się przydał y.
Po odczekaniu drugiej poł owy dnia, kiedy nie był o już tak gorą co, udał em się w kierunku zatopionego greckiego statku (Keshti e Yunani), poł oż onego na poł udniowym wschodzie wyspy. Statek osiadł na mieliź nie w 1966 roku i jest obecnie atrakcją fotograficzną . Do przejechania był o okoł o 10 km i bardzo się ucieszył em, ż e mogę jeź dzić na rowerze. Ale w rzeczywistoś ci okazał o się , ż e pedał owanie nawet wieczorem, a dokł adnie nadchodził zachó d sł oń ca, okazał o się niezwykle trudne ze wzglę du na nieznoś ny upał . W cią gu kilku minut moja koszulka przesią kł a, a pot spł ywał strumieniami po twarzy i dostał się do oczu, tak ż e zaczę ł y tak mocno szczypać , ż e musiał am dwa razy przestać i spł ukać je czystą wodą.
Udał o mi się podjechać na statek w samą porę przed zachodem sł oń ca. Irań scy turyś ci i obcokrajowcy zgromadzili się tu już z aparatami w pogotowiu.
Szczerze mó wią c fotografowanie przeciekają cego zardzewiał ego statku to wą tpliwa przyjemnoś ć , ale skoro nie ma co robić , to pozostaje wzią ć sprzę t fotograficzny do rę ki i biegać na lewo i prawo od statku w poszukiwaniu dobrych zdję ć . Chociaż nadal chcę zauważ yć , ż e nocne zdję cia okazał y się bardzo pię kne.
Po zapoznaniu się z mapą zdał em sobie sprawę , ż e najszybszym sposobem na powró t do domu jest skorzystanie z gł ó wnej drogi Ghuru b e Kish przez ś rodek wyspy, zamiast zboczenia z powrotem ś cież ką rowerową wzdł uż wybrzeż a. Po wyjś ciu na sł abo oś wietloną drogę jechał em przez okoł o pię ć minut i zatrzymał em się , aby ponownie sprawdzić trasę . W pobliż u stał a niewielka budka dla pracownikó w sezonowych, w któ rej palił o się ś wiatł o. Zapukał em i pokazał em mł odzień cowi mapę . Facet skiną ł gł ową i zaprosił mnie do wejś cia.
Niepozorna budka w ś rodku okazał a się w bardzo dobrym stanie - ś ciany wykoń czono przyjemną pł ytą wió rową , w oknach zamontowano podwó jne szyby, dział ał a klimatyzacja i lodó wka, aw ką cie stał y uszczelnione butelki z wodą . Prysznic i toaleta był y na zewną trz. Chł opaki przyjechali z Afganistanu i mieszkali tu razem, pracują c nad poprawą terenu w pobliż u lotniska, rano zabrano ich samochodem, a wieczorem przywieziono ich z powrotem. Pró bowaliś my mó wić w farsi, ale nie rozumieliś my się dobrze. Dali mi znak, ż ebym został a, a kilka minut pó ź niej przynieś li mi obiad – kaszę bulgur z ciecierzycą i mię sem, cienki podpł omyk, herbatę ze sł odyczami.
Gdy rozmawialiś my, na zewną trz był o zupeł nie ciemno, ale cieszył em się z ich goś cinnoś ci, poza tym wskazali mi drogę - musiał em jechać do przodu przez jakieś pó ł godziny, nigdzie nie skrę cają c. Jedynym niuansem, któ ry mnie niepokoił , był o to, ż e droga nie był a oś wietlona.
Sprawdził em przednie ś wiatł o, oś wietlał o drogę dwa lub trzy metry od roweru, co wystarczył o, ż eby nie zgubić się na prostej autostradzie. Gdy sł oń ce zaszł o, temperatura powietrza wró cił a do normy, a ja po wybraniu najwyż szego biegu zaczą ł em z wielką radoś cią wciskać pedał y.
W cał kowitej ciemnoś ci, przy ś wietle tylko jednej przedniej lampy, kierował em się biał ymi krawę ż nikami po prawej stronie drogi i przejechał em w ten sposó b okoł o pię ciu kilometró w. Ale nagle się zatrzymał em, bo droga się skoń czył a, a zamiast niej był o rozwidlenie w prawo i lewo. Co wię cej, w cią gu dnia odbywał y się tu remonty, wię c czę ś ć jezdni był a zablokowana betonowymi bloczkami, a po bokach leż ał y gó ry piasku. Objeż dż ają c je, po przejechaniu kilometra ponownie natrafił em na rozwidlenie, któ re koń czył o się rondem z wieloma zjazdami. Dalsza droga
jeszcze kilka razy koń czył o się to widł ami i musiał em podejmować decyzje, w jakim kierunku iś ć.
Mó j najwię kszy strach gubił się , a gdy zobaczył em wież ę kontrolną lotniska, był em bardzo szczę ś liwy, bo zdał em sobie sprawę , ż e choć trochę zbł ą dził em, to przynajmniej teraz wiedział em, doką d iś ć . Godzinę pó ź niej pojechał em na plac przy ruchliwej autostradzie, a ponieważ nie mogł em znaleź ć nazwy na mapie, zostawił em rower przy drodze i machną ł em rę ką do przejeż dż ają cego samochodu. Kierowca zatrzymał się i spojrzał na mnie i mó j rower z ciekawoś cią , wyglą dał em na bardzo zmę czonego i wzburzonego.
- Czł owiek koja hastam? (Gdzie jestem? ) - zapytał em kierowcę.
Wzią ł mapę i wskazał plac niedaleko molo. Okazał o się , ż e jechał em po skosie przez cał ą wyspę okoł o 20 km, a do domu musiał em jechać kolejne 5 km ruchliwą drogą . Wł ą czył em tylne ś wiatł o i przejechał em przez ruch uliczny, teraz ż ał ują c, ż e nie mam kasku i pochylają c się jak najbliż ej krawę ż nika, gdy każ dy reflektor pada z tył u.
Port w Kisz, ze swoim urzę dem imigracyjnym do uzyskiwania zezwoleń na wypł ynię cie z wyspy i w razie potrzeby stemplami wjazdowymi na wizę , stanowiskiem odprawy i specjalnym korytarzem do zgł aszania bagaż u, przypominał lotnisko. Przybywają c tam za godzinę , od razu dowiedział em się wszystkiego – aby popł yną ć do stał ego lą du Iranu, musiał em nie tylko kupić bilet, ale pokazać paszport i uzyskać specjalny dokument pozwalają cy mi opuś cić wyspę i wsią ś ć na prom.
Ponieważ nie miał em zamiaru kupować biletu, poszedł em na molo nie przez urzą d imigracyjny, ale przez wejś cie dla obsł ugi wraz z pracownikami portu, a potem bez problemu znalazł em odpowiedni prom. Na molo był a już kolejka, w któ rej wszyscy trzymali kolorowe kartki z pieczę cią i pozwoleniem na ż eglowanie. Gdy tylko pasaż erowie znaleź li się na pokł adzie, podszedł em do kapitana i zwró cił em się do niego w farsi.
- Beba khshid, man mikha m be Chara k ber am.
Amma man pule kafi nadora m. (Przepraszam, chcę jechać do Bandar Charak, ale nie mam doś ć pienię dzy).
- Rozumiem cię . Ale co mogę dla pana zrobić , sir - odpowiedział kapitan ł amaną angielszczyzną.
- Moż esz mnie zabrać na prom? – zapytał em ponownie po angielsku.
Kapitan odpowiedział , ż e jego statek jest „peł ny” (peł ny), ale wynikał o z niego, ż e w peł ni ze mną wspó ł czuje i być moż e jeszcze znajdzie wolne miejsce. Podczas rozmowy ze mną kapitan cią gle przeł ą czał się mię dzy farsi i angielskim, wię c powtó rzył em swoją proś bę w ję zyku, któ ry znał : „Man pou le kafi nodora m. Wiza na prezenty (nie mam pienię dzy, mam wizę ) ” . Ale ostatnie zdanie o wizie bardzo go zaniepokoił o. Być moż e pamię tał , ż e jestem obcokrajowcem i jego zdaniem zdecydowanie potrzebował em pozwolenia na opuszczenie wyspy lub wjazd do Iranu.
Wyją ł em paszport i pokazał em wizę lecz był o już za pó ź no, teraz Irań czyk pewnie wskazywał na budynek portu i powtarzał , ż e najpierw muszę uzyskać pozwolenie z urzę du imigracyjnego.
Kiedy zdał em sobie sprawę , ż e nie da się przekonać kapitana, rzucił em się z cał ych sił do biura, ale okazał o się , ż e jest zamknię te, wtedy zatrzymał em jakiegoś pracownika w mundurze i zwró cił em się do niego. Funkcjonariusz zaczą ł z ciekawoś cią sprawdzać mó j paszport i dopiero po tym, jak wyjaś nił em, ż e się spieszę , uś miechną ł się i zwracają c mi dokumenty, powiedział , ż e nie są potrzebne ż adne dodatkowe pieczą tki. Wystrzelił em z biura jak kula i rzucił em się na molo, ale ku mojemu wielkiemu rozczarowaniu promu już tam nie był o.
Spę dził em ponad godzinę na molo, czekają c na nastę pny prom, ale skoń czył o się na tym, ż e musiał em wró cić do budynku portu, aby sprawdzić harmonogram.
Wychodzą c musiał em skorzystać z przejś cia sł uż bowego, ponieważ bardzo krę pują ce był o wejś cie na obszar celny od strony molo i wyjaś nienie, dlaczego nie odpł yną ł em. Tym razem straż nik w budce zatrzymał mnie, sprawdził mó j paszport i podobno zbeształ mnie za chodzenie tam, gdzie był o to zabronione.
Okazał o się , ż e nastę pny prom miał odpł yną ć dopiero po trzech godzinach, a ponieważ w tym czasie na wyspie zaczę ł y się najwię ksze upał y, postanowił em zostać w poczekalni. Był o też bez odpowiedzi pytanie o pozwolenie na wyjazd i poszedł em do urzę du imigracyjnego. Szef dokł adnie obejrzał mó j paszport i potwierdził , ż e ż adne dokumenty nie są potrzebne, a takż e poprosił asystenta, aby zaprowadził mnie do kasy, któ ra znajdował a się na ulicy. Pod czujnym okiem Irań czyka poszedł em do kasy biletowej, zapł acił em 12 dolaró w i dostał em upragniony bilet.
Autor: Kozł owski Aleksander.
Ksią ż ka: „Niezapomniany Iran”. 159 dni autostopu.
Ź ró dł o: http://sanyok-biał oruś . ludzie. pl/
