Narodowy Park Dendrologiczny Sofiyivka to park, instytut badawczy Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, położony w północnej części miasta Uman, obwód czerkaski na Ukrainie, nad brzegiem rzeki Kamenki. Dziś jest miejscem wypoczynku. Co roku odwiedza ją około 500 tysięcy osób. Powierzchnia wynosi 179,2 ha.

Park Sofijówka został założony w 1796 r. przez właściciela miasta Humana, polskiego magnata Stanisława Potockiego, nazwany na cześć jego żony Zofii Witt-Potockiej i podarowany jej w dniu jej imienin w maju 1802 r. Autorem projektu topograficznego i architektonicznego oraz kierownikiem budowy parku został polski inżynier wojskowy Ludwig Metzel, a wszystkie prace w parku wykonywali bezpośrednio chłopi z Humania.
Park powstał na prawie bezdrzewnym terenie, podzielonym rzeką Kamenką, wąwozami i wąwozami wcinającymi się w często wypływający na powierzchnię granit. Przy tworzeniu parku umiejętnie wykorzystano relief, ale bez z góry ustalonego planu. W trakcie wykonywania prac na niektórych terenach posadzono lokalne i egzotyczne drzewa i krzewy, w tym samym czasie powstały pierwsze obiekty architektoniczne i powstały dekoracje rzeźbiarskie, głównie antyczne. Główna kompozycja parku biegnie wzdłuż kanału Kamenki, gdzie wybudowano szereg niezależnych basenów i stawów: Górny ma ponad 8 ha, Dolny ma ok. 1,5 ha i inne wodospady (jeden z nich ma 14 m wysokości), bramy, kaskady, podziemna rzeka Acheron (dł. 224 m).

Park zdobią skały (Levkadskaya, Tarpeiskaya), groty (Wenus, „Nutlet”, „Strach i Zwątpienie”), pawilony (Flora, Pink), altany, rzeźby. Dzięki kompozycji różnych gatunków drzew, ich połączeniu z akwenami, skałami i konstrukcjami architektonicznymi, powstały widoki i perspektywy różnych planów (Aleja Główna, Park Angielski, Pola Elizejskie i inne).
Kiedy Ludwig Metzel kończył budowę, wejście do parku znajdowało się od strony szklarni (czyli od strony dziedzińca Akademii Rolniczej). Następnie dojechali konno do „Zofiiwki” po obecnych ulicach Tyszczika i Kijowskiej.

W 1832 roku, po powstaniu polskim, cały majątek Potockich został skonfiskowany i przekazany do Kijowskiej Izby Państwowej. W tym samym roku Mikołaj I podarował go swojej żonie Aleksandrze Fiodorownej.

W latach 1836-1859 „Zofiówka” podlegała Departamentowi Osadnictwa Wojskowego. W tym czasie park przeszedł znaczące zmiany w stosunku do tego, co od początku budował w nim Ludwig Metzel:

* W 1838 r. pojawiła się ulica Sadowaja. Połączyła park z miastem.
* Rozbudowana i utwardzona aleja główna
* Woda jest odprowadzana z centrum parku do wejścia głównego.
* W 1844 r. zbudowano tu dwie wieże w stylu gotyckim, które na polecenie Mikołaja I, który odwiedził tu w 1847 r., zostały rozebrane, a zamiast nich, pod kierunkiem umańskiego architekta Makutina, według projektu architekta AI Sztakenszneidera, zbudowano je w latach 1850—1852 w stylu antycznym.
* Na tarasie Muz zakrywa się grotę Apolla i wznosi obelisk Orła.
* W 1841 r. wybudowano altanę „Grzyb” i altanę chińską.
* W latach 1842-1845 powstał Pawilon Flory według projektu architekta Rapponeta.
* W latach 1843-1845 na wyspie Anti-Circe zbudowano Pawilon Różany.


W tym czasie z parku usuwane jest popiersie Tadeusza Kościuszki i rzeźba Józefa Poniatowskiego. W tym okresie Sofijówka była nazywana „Ogrodem carycy”.
Ogrodnikami w tym czasie byli P. Ferre, który stworzył taras na brzegu Jeziora Dolnego w 1840 roku i taras Muz na brzegu północnym w pobliżu źródła Hippocrena oraz Bossier, który otworzył daleką perspektywę z amfiteatru do Jeziora Dolnego, obcinając wierzchołki kilku drzew. 30 marca 1859 r. dekretem królewskim Zofia została przekazana pod jurysdykcję Głównej Szkoły Ogrodnictwa Rosji, przeniesionej z Odessy do Humania. Park w dalszym ciągu nosił nazwę „Ogrodu carycy”, chociaż dekretem cara nazwano go „Ogrodem Lumskim Szkoły Głównej Ogrodniczej”. Od 1899 roku pod kierunkiem prof. W tym czasie przeprowadzane są sanitarne wycinki roślinności. Na początku XX wieku w szkole pracowali znani specjaliści w dziedzinie sadownictwa i warzyw w Rosji, W.V. Pashkevich i PG Shitt, F.A. Kryukov był asystentem głównego ogrodnika.

Po rewolucji „Zofiówka” zaczęto nazywać „Ogrodem III Międzynarodówki”.
Dekretem Rady Komisarzy Ludowych Ukraińskiej SRR N26/630 z 18 maja 1929 r. Sofijewka została uznana za rezerwę państwową. Szklarnia, szklarnie i odpowiednio część terenu parku pozostawały pod kontrolą Akademii Rolniczej. Parkowi nadano samodzielny status, a do 1955 r. był kilkakrotnie przenoszony do różnych wydziałów, takich jak Narkomos, Ludowy Komisariat Ochrony Ziemi, administracja rezerwatów, administracja architektury, które powstały w ramach Rady Ludowej. Komisarze Ukraińskiej SRR. W 1945 roku park otrzymał pełną nazwę „Uman State Reserve „Sofiyivka””.

W 1946 r. Rada Ministrów Ukraińskiej SRR przyjęła specjalną rezolucję „W sprawie odnowienia i udoskonalenia Umańskiej Rezerwy Państwowej „Zofiówka”. Na naprawę i odbudowę parku przeznaczono 1 milion rubli. W 1948 roku zatwierdzono generalny plan odnowy i rozbudowy rezerwatu Sofiyivka.
W 1949 roku na powierzchni 20 hektarów powstało ozdobne przedszkole. Aktywnie prowadzone są prace remontowe i restauracyjne małej architektury, układu ulic i alejek, rzeźb parkowych. Prowadzona jest inwentaryzacja drzew i krzewów, pojawiają się prace naukowe dotyczące historii parku, jego dendroflory, rzeźby i małej architektury. W tym samym okresie zaginęły oryginalne marmurowe rzeźby Apolla Belvedere, Wenus Kąpiącej się, Merkurego, z których zachowały się kopie w organicznym szkle, a posąg Kupidyna, podobnie jak popiersie Stanisława Trembeckiego, zniknął bez śladu, choć później został wykonany z marmuru odnaleziono skrzydła posągu Kupidyna, które obecnie znajdują się w muzeum. 26 września 1955 r. arboretum Sofijówka, na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów Ukrainy N 1184, zostało przeniesione do ustroju Akademii Nauk Ukraińskiej SRR i podporządkowane w swojej działalności naukowej Centralnemu Botanicznemu Ogród Akademii Nauk Ukraińskiej SRR. W tym okresie prowadzone są znaczące prace związane z odbudową obiektów parkowych i ich odnowieniem, rozbudową parku. Tak więc w 1958 r. decyzją Rady Obwodu Czerkaskiego przydzielono Sofijewce 6,19 ha ziemi kosztem gruntów Komisariatu Miejskiego Umanu i 9,5 ha kosztem gruntów Umańskiego Instytutu Rolniczego. W parku kadra robotnicza została zaktualizowana, a nawet powiększona ze względu na dział naukowy w porównaniu z rokiem 1836, kiedy wykonywano tu najwięcej prac.
W 1972 r. do Sofijówki przyłączono terytorium o powierzchni 5,1 ha, które wcześniej należało do jednostki wojskowej. W tym czasie wszystkie drewniane schody zastępowane są granitowymi, naruszona zostaje integralność parterowego amfiteatru jako kompozycji parkowej, gdyż zamiast serpentynowych ścieżek przecinają go pośrodku schody granitowe z fontanny Semistruy do szklarni Instytut Rolniczy. Pawilon Różany jest remontowany i wymieniany jest granitowy fundament. Przy Wejściu Głównym zamiast drewnianego ogrodzenia na ceglanych kolumnach postawiono ażurowe metalowe ogrodzenie z granitowymi kolumnami. Na Alei Głównej, według projektu E. Łopuszynskiej, w 1974 r. wybudowano źródło Srebrne Strumienie. W tych samych latach wyasfaltowano kostkę brukową parku od Bramy Głównej do bramy Instytutu Rolniczego. Jednocześnie usuwają okrągłe kwietniki, które znajdowały się przed pawilonem Flora. Od mostu na wyspę Anti-Circe do tamy wzdłuż ulicy Międzynarodowej tworzą dobrze utrzymaną aleję z ujściami wody i granitowymi schodami.
Największe prace restauracyjne, naprawcze i restauratorskie w Sofijówce przeprowadzono po klęsce żywiołowej w 1980 roku, kiedy w ciągu czterech miesięcy odrestaurowano ponad pięćdziesiąt obiektów. W latach 1980-1993, według projektu E. Lopushinskaya, uporządkowano jezioro Acherontian, zbudowano altanę Gribok. Od 1980 roku zaczęto zagospodarowywać teren byłej jednostki wojskowej o powierzchni 5,1 ha, na którym zorganizowano strefę administracyjno-gospodarczą parku. Tutaj prawie całkowicie przebudowanych jest 25 garaży na samochody, ciągniki i stare bryczki, które są kupowane w Polsce. Wyremontowano punkt konserwacji sprzętu, dokończono mały budynek laboratoryjny z pomieszczeniami dla zwiedzających. Na bazie dawnych składów amunicji, w których w czasie wojny Niemcy zorganizowali szpital dla jeńców radzieckich z szybu Humania, bibliotekę z czytelnią, stołówkę dla robotników i pracowników z pomieszczeniem do odpoczynku, salę spotkań dla 90 osób, wybudowano magazyny, w 1996 roku zgazowano kotłownię, wybudowano wieżę ciśnień, do której doprowadzana jest woda ze studni wywierconej w zachodniej części parku. Od 1993 roku park jest strzeżony przez jednostkę policji. Od 1991 roku park uzyskał status instytucji badawczej Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.
Do 200. rocznicy założenia parku w 1996 r. wznowiono pracę źródła Żelazna Rura, przywrócono jego historyczną nazwę. Woda tego źródła pochodzi z groty „Diana”. Przy wejściu do parku od strony ul. Sadovaya, po lewej stronie, tuż za wieżą wejściową, znajduje się wzgórze porośnięte jałowcami, tujami i jodłami. Na tym wzgórzu znajduje się basen, z którego woda płynie do Żelaznej Rury i wodospad z małym spodkiem z wodą, zbudowany według projektu architektów Instytutu UkrNIIInzhproekt V. B. Kharchenko i O. P. Humenny. W tym samym roku Narodowy Bank Ukrainy wyemitował pamiątkową monetę o nominale 2 hrywien poświęconą 200. rocznicy założenia parku.